NAJNOWSZY NUMER
 BIULETYNU

ZAOLZIE
Polski Biuletyn Informacyjny 
dokumenty,  artykuły, komentarze, 
aktualności
Nr 1/2005 (13) 23 stycznia 2005  

HISTORIA LUBI SIĘ POWTARZAĆ

(...)

Henryk Jasiczek,  urodzony w roku 1919, w czasie II wojny światowej związał się z polskim  komunistycznym¹ ruchem oporu  .....   (...)

Komunista²  Jasiczek został od życia politycznego i społecznego odsunięty jako aktywny członek Komunistycznej Partii Czechosłowacji, za „błędy” niewybaczalne w oczach czeskich towarzyszy,  ....   (...)

Jak wynikało z opowiadania, Henryk Jasiczek podszedł do sprawy ambicjonalnie. Nie przebierał w słowach. Rzucał obelgami³ pod adresem Pawla Kubisza, swojego - nie tak dawno jeszcze - bliskiego współpracownika i ... niewątpliwie także rywala na stanowisku redaktora naczelnego miesięcznika Zwrot.  Kto dziś wie dlaczego tak postąpił? Może z tchórzostwa, a może na skutek wybujałych ambicji? Jeśli dobrze pamiętam, to - pod pozorem długotrwałej choroby – i jego odsunięto już nieco wcześniej ze stanowiska redaktora naczelnego Głosu Ludu, wówczas polskojęzycznego organu Komunistycznej Partii Czechosłowacji w Ostrawie.  Jego miejsce zajął  „bardziej zasłużony towarzysz” Jan Szurman (Johannes Szurman z wierszy Kubisza),  absolutna miernota, kompletny ignorant w sprawach dziennikarskich, człowiek partii, lecz nie pióra, obojętny narodowo. Może więc Jasiczek próbował w ten sposób ratować swoją skórę? Może próbował stanąć na czele Zwrotu? A może bał się, że nie dostanie dyplomu ukończenia studiów, o który od kilku lat zabiegał? Droga którą wybrał dla osiągnięcia swojego celu w żaden sposób nie licuje jednak z treścią jego wiersza „Zostań człowiekiem” - chyba że w sensie przesłania „przynajmniej ty zostań człowiekiem, bo ja wtedy w Pradze, kiedy osądzano mojego kolegę, okazałem się tchórzem i zdrajcą”?

O tym, że historia lubi się powtarzać, świadczą późniejsze losy Henryka Jasiczka. W dwa lata po śmierci Pawła Kubisza, w r.1970  i jego usunięto ze wszystkich stanowisk, a w chwili śmierci w roku 1976, Zarząd Główny Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego naszpikowany komisarzami z komunistycznego betonu, odciął się nawet od udziału w jego pogrzebie. W pamięci wielu Zaolzian Henryk Jasiczek pozostał bohaterem Znając tamten praski epizod, nie potrafię dołączyć do ich grona. Zastanawiam się często, czy przypomniał mu się Paweł Kubisz i tamto praskie zdarzenie³,  kiedy pisał strofę:

„Gdy ci przyjaciel napluje w twarz,
przy Twoich myślach postawi straż,
zostań człowiekiem!”.  

-------------------

¹ Za: Zenon Jasiński, Mały leksykon nadolziański, str. 68, WSzP, Opole 1990,

² Był Sekretarzem Komitetu Komunistycznej Partii Czechosłowacji w Czeskim Cieszynie – (wg żyjących świadków),

³  Żyje jeszcze dwóch uczestników tego zajścia na Uniwersytecie Karola, mogących to zaświadczyć.

  ... dalej – w biuletynie nr 1/2005 (13)

ZNÓW POD ZABOREM

.............Na Zaolziu trwały bowiem nieustające prześladowania Polaków. Czesi znów, jak po 1 wojnie światowej,  postawili na podstęp i politykę faktów dokonanych. Pod osłoną Armii Czerwonej zaprowadzili na Zaolziu czeską administrację, sprowadzając uprzednio z głębi Czech tysiące swoich urzędników i milicjantów. Zaolziańscy Polacy nie posiadający obywatelstwa czechosłowackiego z międzywojennego dwudziestolecia zaczęli otrzymywać wezwania do wyjazdu z granic republiki w terminie nawet do dwu tygodni. Usunięcia wielu tysięcy polskich obywateli, będących w większości wypędzonymi po 1 wojnie światowej zaolziańskimi autochtonami, którzy po 2.10.1938 wrócili w rodzinne strony - domagał się m.in.  w czeskim parlamencie poseł Pavlík z partii ludowej, argumentując, jak podaje w cytowanej książce prof. M.K.Kamiński, iż można w ten sposób uzyskać wiele mieszkań dla czechosłowackich urzędników”.............

.. dalej – w biuletynie nr 1/2005 (13)

W CZYIM INTERESIE?

....................Wertując swoje notatki z tego okresu uświadamiam sobie, jak zawodna jest pamięć ludzka. Wracam więc do starych gazet i odświeżam wspomnienia. Potwierdza się to, co już wówczas zauważyłem, a mianowicie, że oświadczenia tych pierwszych i kolejnych „wybranych“ rzeczników były po prostu sterowane. Oto cytat z wypowiedzi „rzecznika“ M. Siedlaczka : „Zlot Polaków ma na celu powołanie do życia społecznego ciała reprezentacyjnego całej naszej grupy narodowej“ (G.L.20.1.90).............

.. dalej – w biuletynie nr 1/2005 (13)

W NASTĘPNYM NUMERZE

ZAOLZIE
Polski Biuletyn Informacyjny 
dokumenty,  artykuły, komentarze,
 aktualności
Nr 2/2005 ( 14 )   23 Lutego 2005 

PLATFORMA CIEŚLARA – PRÓBA OBRONY

(...)  Paweł Cieślar jako jedyny miał odwagę w tym czasie nasilającego się czeskiego terroru komunistycznego firmować swym nazwiskiem ten program ratowania polskości na Zaolziu, nazwany ideologicznie i prowokacyjnie „O bolszewicką politykę narodowościową na Śląsku Cieszyńskim”, wygłoszony na VI powiatowej konferencji partyjnej Komunistycznej Partii Czechosłowacji w Cz. Cieszynie w kwietniu r. 1950.  Dowodził w nim  (cytujemy treści, a nie sformułowania), że:

a/  kwestia  narodowościowa pozostaje na Zaolziu,  wbrew opinii czeskich komunistów, nadal nie rozwiązana.

b/  pogląd, jakoby kwestię tę na Zaolziu  ( na r. 1949) rozwiązano już pozytywnie, bierze się  stąd, że „czescy towarzysze” mają podczas jej omawiania i głosowania na ten temat w organach partyjnych, przewagę liczebną nad „towarzyszami polskimi”.

c/  nieprawdą jest, że  każdy inny punkt widzenia, niż arbitralnie prezentowane poglądy czeskich towarzyszy, jest  fałszywy.

d/ tego rodzaju podejście – dowodził Cieślar – jest dla czeskiej partii komunistycznej szkodliwe.     

I tu zaczynało się zanosić na sytuację, przypominającą powiedzenie: złapał kozak tatarzyna... – a tatarzyn za łeb trzyma!...

Nie było bowiem wiadomo, kto kogo skutecznie i bezapelacyjnie mógł przechytrzyć w oczach Moskwy, czy czescy towarzysze Cieślara, albo czy pognębić czeskich towarzyszy mógł Cieślar - absolwent  komunistycznych kursów agitatorów w szkole partyjnej w Moskwie w latach 1926-1931?

PRZED ROKIEM PISALIŚMY

ZAOLZIE
Polski Biuletyn Informacyjny 
dokumenty,  artykuły, komentarze,
 aktualności
Nr 1/2004 23 stycznia 2004  

W PRZEMILCZANĄ 85 ROCZNICĘ CZESKIEJ ZDRADZIECKIEJ NAPAŚCI

(...)

W dniu 22.9.1938, a więc na cały tydzień przed „Monachium” – czyli dyktatem monachijskim,  Benesz pisał do Mościckiego:

(...)  ... przedkładam ...  propozycję ...wyrównania problemu polskiej ludności w Czechosłowacji. Pragnąłbym ułożyć tę sprawę na płaszczyźnie zasady rektyfikacji granic, zaś czeski minister spraw zagranicznych Krofta pisał do polskiego ambasadora Papee: Rząd Czechosłowacki chciałby podkreślić (chodzi o zwrot Zaolzia Polsce, przyp. red), że chodzi tu o akt dobrej  woli wynikający z jego własnej inicjatywy i własnej decyzji ...”  

.. dalej – w biuletynie nr 1/2004

TEMATY W PRZYGOTOWANIU

Stan  ochrony  praw narodowych polskiej ludności zaolziańskiej   
Jurysdykcja ochronna Rzeczypospolitej Polskiej   nad rdzenną ludnością Zaolzia  

P O S Ł O W I E    
Do tomiku wierszy
 DUKATY Z RULONU CIERPKICH LAT

W krótkim życiorysie Pawła Kubisza, zamieszczonym w „Małym leksykonie nadolziańskim” Zenona Jasińskiego, wydanym w Opolu w r. 1990 oraz w prawie dosłownym przedruku tegoż życiorysu w „Słowniku biograficznym Ziemi Cieszyńskiej”  Jana Golca i Stefanii Bojdy, wydanym w Cieszynie w r. 1993, podano błędnie, że Kubisz pod koniec życia nie podjął już pracy literackiej. W latach sześćdziesiątych, w okresie swojej banicji społecznej i zawodowej, napisał bowiem kolejny zbiór wierszy - „Dukaty z rulonu cierpkich lat”.  Dzięki naszemu Czytelnikowi – spełniając wolę Autora - jako pierwsi, po około 40 latach od napisania, publikujemy te wiersze w całości, choć zdajemy sobie sprawę, że część z nich może być dla współczesnego czytelnika niezrozumiała, gdyż wiersze te umiejscowione zostały w konkretnych realiach lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych dwudziestego wieku, na Zaolziu, w Czechach i w Polsce.

Podobnie  jednak, jak całą twórczość Pawła Kubisza i ten zbiór cechuje wrażliwość na krzywdę ludzką oraz głęboki bunt.  Śmiało można odnieść i do tych wierszy to, co napisano o twórczości Kubisza w latach trzydziestych, po ukazaniu się jego „Przednówka”:  „Czytając wie się od razu, że to nabrzmiałe cierpieniem słowa tamtejszego człowieka, autochtona. Kto inny nie czułby tak śląskich bied, mógłby im najwyżej współczuć. [...] Ta książka jest lamentem cieszyńskim, śląskim, co przywalony głazem grobowym nie cichnie. Jeśli o kimś można powiedzieć, że wypowiedział rozpacz ludu tamtejszego, to chyba o Kubiszu, ciosającym wiersze toporem, wiersze ciemne, pełne czekania, że wreszcie będzie inaczej, pełne porywania się ku jutru. Głoszą one nie tylko dolę śląską, ale i więcej: ludzką.”   (Józef Czechowicz, „Ateneum” 1938).

Istnieje jednak między „Przednówkiem”, a „Dukatami z rulonu cierpkich lat” zasadnicza różnica – różnica około 30 lat cierpkich doświadczeń. „Dukaty...” nie są już „wierszami pełnymi czekania”. Są to prorocze wiersze, pisane piórem trudnych doświadczeń:

Zabito kneblem usta poety
Krew z żył podciętych wyje i szumi,
Uderza werblem z śląskiego getta –
Gorzki smak czasu buduje pomnik !

   Autochtoni, autochtoni
   Przed pogrzebem dzwony dzwonią 

Akt oskarżenia wnoszą zaszczuci,
Akt oskarżenia wnoszą ofiary !
Protest narasta, protest nie ucichł – 
Wyrok już zapadł lecz nie ma kary !

      Autochtoni, autochtoni 
     Dzwon na alarm się rozdzwonił !

Wyrok „kapturowego sądu” na Poetę zapadł w r. 1959. Nikt z Jego oprawców nie został nigdy osądzony, a tym bardziej nikt nie został ukarany, chyba że przez wyższe sądy  niż ludzkie, bo dziś już prawie nikt z tamtych zdrajców nie żyje. Zamieszczając te utwory chcieliśmy spełnić przesłanie Autora, zawarte m.in. w wierszu „Marszruta”:

Tragarze krzywdy dla was ten nahaj, 
Haft strof i sztandar, protest i salwa
I ten ogarek świecy nad trumną 
Tlący. Tlił będzie !  Dnia nie zapomni
Budzić współczesnych, wołać potomnych

 Dwudziestowiecza, dwudziestowiecza !

Wśród „potomnych dwudziestowiecza” niestety nadal żyją też przeróżni „Tragarze krzywdy”. Żyją ci co za biblijną „miskę soczewicy”  (patrz utwór: O tym Śląsku w Europie) nadal forsują „wyprzedaż” polskich zaolziańskich interesów narodowych i ci co zakładają różowe okulary fałszywie rozumianej przyjaźni, w imię której, tak jak w czasach Pawła Kubisza należy uciszać tych, co obecnie głoszą prawdę o historii zaolziańskiego dwudziestowiecza.

Paweł Kubisz żył zaledwie 61 lat. Urodził się w r. 1907 w Końskiej na Zaolziu. Już w młodości został aktywnym działaczem polskich organizacji społecznych i kulturalnych, a  w wieku 20 lat wydał swój pierwszy tomik poezji „Kajdany i róże”, natomiast  pojedyncze wiersze drukował też na łamach „Zarania Śląskiego” i „Wiadomości Literackich”.  W roku 1930 został korespondentem PAT w Prusach Wschodnich i na Litwie, w r. 1937 -  współzałożycielem i prezesem Śląskiego Związku Literacko-Artystycznego. Do literatury ogólnopolskiej wszedł w r.1937 tomikiem wierszy  „Przednówek”.  Pisał na przemian literacką polszczyzną i gwarą cieszyńską, o której wspomniany już wyżej Józef Czechowicz napisał, iż poezje Kubisza „tu i ówdzie błyskają pięknościami staropolszczyzny”. W r. 1938 został za swoją twórczość uhonorowany Srebrnym Laurem przez Polską Akademię Literatury. W r. 1940 zaaresztowało Go gestapo. Po wyjściu z więzienia w Cieszynie przedostał się do Generalnej Guberni. Pracując  jako dozorca w składzie opału, współpracował  z konspiracyjnymi pismami „Odra-Nysa” i „Dziennik Powszechny”.  Po wojnie  zatrudnił się w redakcji tygodnika „Wieś”. Był też współzałożycielem Oddziału Wiejskiego Związku Zawodowego Literatów Polskich, którego nakładem ukazało się w r. 1946 drugie wydanie „Przednówka”
Po powrocie na Zaolzie należał do grona współzałożycieli Polskiego Związku Kulturałno-Oświatowego, W ramach tej organizacji był współzałożycielem i wieloletnim prezesem Sekcji Literacko-Artystycznej. Był też założycielem i redaktorem wychodzącego po dzień dzisiejszy  zaolziańskiego miesięcznika społeczno-kulturalnego „Zwrot”.  W tym czasie wydał kolejne utwory: w r. 1948 „Opowieść wydziedziczonych”, zaś w r. 1953 „Rapsod o Oszeldzie”. Dr. Oszeldzie zamierzał również poświęcić powieść. Jej fragmenty ukazały się w Zwrocie.
Niepokorny, zaszczuty przez współczesnych z jednej i drugiej strony Olzy, został w r. 1959 usunięty ze stanowiska redaktora Zwrotu i wszystkich  piastowanych funkcji. Za swoją polskość został odseparowany od polskiego życia społeczno-kulturalnego. Po tej banicji podjął pracę robotnika niewykwalifikowanego w hucie trzynieckiej. Nie na długo. W r. 1961 stał się ofiarą – według wszelkiego prawdopodobieństwa  - zaaranżowanego wypadku. Został  na chodniku potrącony przez motocyklistę, który wyszedł z tego zdarzenia bez szwanku. Po ciężkim uszkodzeniu ciała został przeniesiony na rentę inwalidzką. Zmarł nagle w sierpniu 1968.     

Alicja Sęk  

dalej